Een tocht met een taxichauffeur door een sloppenwijk van Braziliës meest gewelddadige stad Fortaleza, moet inzicht geven in de plekken waar minderjarige prostituees worden opgepikt. Maar de tocht verloopt iets anders dan gepland. We worden zelf aangehouden.
Sekstoerisme Fortaleza
Afhankelijk van wiens lezing je bezigt, is Fortaleza een van de meest bezochte toeristische steden van het land (Wikipedia), Braziliës hoofdstad voor kinderprostitutie (Guardian) en sekstoerisme of de meest gewelddadige stad van Brazilie, gebaseerd op het aantal moorden (ONG).
Het is schijnveiligheid. Dat de ramen wagenwijd openstaan bij gebrek aan airco en dat wapens zich niet door een gesloten portier laten tegenhouden, negeren we voor het gemak. Ditmaal gaan we noordoostwaarts. Slechts een kort stukje langs het vijfentwintig kilometer lange stadsstrand. De nacht valt snel en de oceaan beukt met ongenoegen tegen de kust.
Fort Schoonenborch
Het waren de Nederlanders die Fortaleza stichtten. Het was 1649 en de stad van strand en palmen heette toen nog Fort Schoonenborch. Nu heeft niemand het meer over die geschiedenis. Als we nu nog over de tong gaan is het in relatie tot voetbal of sekstoerisme.
Soms haalt een bareigenaar of touroperator de krant omdat hij wordt opgepakt nadat hij heeft lopen snoeven over zijn seksuele uitspattingen met minderjarige meisjes. Niet dat het vaak tot veroordelingen leidt, want ook dat is Brazilië: arme prostituees, laat staan kinderen, winnen het nu eenmaal niet van mannen die betalen voor seks.
Seks met minderjarige meisjes
Maar sekstoerisme door buitenlandse mannen vormt niet de enige en grootste bedreiging. In een omgeving waar armoede, gebrek aan scholing, geweld en drugs het leven van kinderen iedere dag tot een overlevingsstrijd maakt, vormen de Braziliaanse mannen een groter gevaar.
Zij zijn de dealers in de wijken die de meisjes van drugs voorzien. Zij zijn het die voor een paar reaal seks hebben met crackverslaafde meisjes. Zij zijn eigenaars van dure hotels in de stad die ongestraft minderjarige kinderen bestellen voor hun pleziertjes.
Vaderschap is slechts de geslachtsdaad
En zij zijn het die financiële kopzorgen wegnemen van moeders in ruil voor hun achtjarige dochters. Je prostitueren om je kinderen te voeden is de enige manier om te overleven in een omgeving waar het vaderschap met de geslachtsdaad begint en ook meteen weer eindigt.
Dico, de taxichauffeur draait zich om: “Waar willen jullie naar toe?” De chauffeur kent de stad. We hebben de afgelopen dagen veel favela’s doorkruist. Hij is zichtbaar onder de indruk als we de namen noemen van de als extreem gevaarlijke sloppenwijk te boek staande wijken Barra do Ceará en Oitáo Preto. Maar de havenwijk Serviluz, vernoemd naar de vuurtoren, hebben we nog niet gezien.
Beiro Mar
De auto rijdt weg van de levendige Beiro Mar. De boulevard waar de toeristen zich ophouden. Hotels, restaurants, marktjes vol lokale kunstnijverheid en mensen die op ieder uur van de dag aan hun conditie werken in fluorescerende sportpakjes en dito schoenen. Hier is de zee nog mild, het strand nog vlak.
Maar zodra we om de punt rijden wordt het landschap leger, de torenflats van de hotels en welgestelden verdwijnen en maken plaats voor de havenoverslag en uiteindelijk de lage huisjes en hutten langs het strand. De wind blaast boosaardig.
Serviluz
Google Serviluz en je krijgt links vol sites die verwijzen naar doden die er tijdens de nachtelijke uren zijn gevallen. Een opeenhoping van chacinas, slachtingen, zoals de media ze steevast vermeldt. De moorden zijn altijd drugs gerelateerd, de moordenaars en slachtoffers zelden ouder dan vijfentwintig.
Zou je hier overdag komen, zie je lage gekleurde huisjes. Het pleisterwerk verschoten als er al pleisterwerk is. De tralies voor de deuren en ramen steevast van sloten voorzien. Rotsblokken waar de oceaan woest tegenaan beukt. Alsof het geweld onder de bewoners ook in de natuur weerspiegeld wordt.
Zwangere vrouwen
We rijden door donkere smalle straatjes vol mensen. Voor de meeste huisjes een plastic tafel. Overal kinderen. Soms naakt maar meestal in onderbroek of zwembroek.
Zwangere vrouwen vullen de deuropeningen. “De tieners ontbreken”, zegt de fotografe.
Op je 13e al moeder
Maar ze vergist zich. In wijken waar jongens en meisje al op hun 13e vader en moeder zijn, bestaan er eenvoudig geen tieners.
Dico heeft veel nagedacht over zijn land. Over het geweld, over sekstoerisme, prostitutie. Het is toegenomen in de 15 jaar dat hij op de taxi zit. Ook onder minderjarigen. De invoering van de Kinderwet (Estatuto da Criança e do Adolescente) in 1990, moest kinderprostitutie tegengaan.
Kinderprostitutie
“Er is minder zichtbare kinderprostitutie, maar het is niet verdwenen”, vertelt hij, één hand aan het stuur. “Het is meer ondergronds. “Ik rij minder buitenlanders rond maar daar zijn Brazilianen voor in de plaats gekomen. De Braziliaanse rijken worden rijker.
Het land staat aan de afgrond van een moreel faillissement. “We hebben wetten tegen kinderprostitutie, iedere Gringo die het land binnenkomt wordt er op gewezen dat met minderjarigen meegaan strafbaar is, maar hier” en hij wijst om zich heen, “is het toegenomen.”
Alleen drugs
Er is hier geen werk, geen hoop. Alleen drugs. Kijk!” Zwaarbewapende politieagenten in kogelvrije vesten hangen met een mitrailleur rond voor een politiepost. “Naast een tent waar jonge meiden zich prostitueren. Ze ondernemen niks.”
Voor de woningen langs de kustweg zitten mensen onder rieten luifels. Wat kinderen spelen op het donkere strand. We zitten in de enige auto die door de wijk rijdt. Een ongemakkelijk gevoel bekruipt me. Voor het eerst na al die dagen, voel ik me niet veilig. Vreemd genoeg voelde lopen door de favela beter dan er in rondrijden.
Crackverslaafden
“Niet nodig”, lacht de chauffeur als de tolk mijn gevoelens vertaalt. “Zolang jij mensen met rust laat, laten ze jou met rust.” Maar ik ben er niet gerust op. De taxi kan hier in de smalle hobbelige straten niet hard.
Een handvol crackverslaafden, meer is er niet nodig om een auto met Gringo’s tegen te houden en klem te zetten in een wijk vol woede. “Shit”, zegt de chauffeur. “Probleem. Politie.” Achter ons hobbelt ineens een terreinauto. Groot licht op onze achterruit. De chauffeur stopt.
Intimiderend
“Ik moet uitstappen”, zegt hij. Met zijn handen in zijn nek zie ik hem achter de auto verdwijnen. Even later is het de beurt aan de tolk. Ook hij verdwijnt met zijn handen achter zijn hoofd. De fotografe en ik zitten zwijgend in de auto. Het is intimiderend om niet te kunnen zien en te verstaan wat er achter je gebeurt.
Dan wordt er naar ons geschreeuwd. Wij moeten er eveneens uit. We worden naar een muur gedirigeerd. Ik voel hoe de tropische wind mijn rok opbolt. Voor me ligt de oceaan, aan de overkant Afrika. Ergens, ver weg, liggen mijn geliefden in hun bed. Twee mannen met donkere petjes houden ons onder schot.
Kogelvrije vesten
Voor ons worden de tolk en de chauffeur hardhandig gefouilleerd. Een groepje wijkbewoners kijkt uitdrukkingsloos toe. Het is stil met uitzondering van het beuken van de zee. Zoveel mensen en zo stil. Ik sta met mijn handen boven mijn hoofd en voel mijn hart racen. Ik ben niet bang voor de mannen in de kogelvrije vesten, maar voel me gefrustreerd door de taalbarrière.
Stel dat ze me sommeren iets te doen en ik ze niet versta? Word ik doorzeefd zoals de vele jonge mannen wier bloederige eindes ik de afgelopen dagen heb gezien in de media? De Braziliaanse pers is dol op het plaatsen van foto’s van gefolterde en doodgebloede jongens.
Doodgemarteld
Een jongen, zijn handen boven zijn hoofd gebonden voor hij werd doodgemarteld, staat al dagen op mijn netvlies. Net als de moeder van een van de meisjes die ik interviewde. Haar tienjarige broertje was getuige van de moord op zijn moeder. Op haar knieën, haar handen in een smeekbede, werd ze doorzeefd. Een maand later lag haar zoon nog altijd apathisch naar het smerige plafond van de slaapkamer van zijn zus te staren.
Naast me voel ik hoe de fotografe koortsachtig registreert. Haar ogen doen het werk van de camera die ontbreekt. Dan vraagt de tolk voorzichtig of hij het mag uitleggen. Dat we hier zijn voor een reportage over kinderprostitutie en sekstoerisme. En dat we de plekken wilden zien waar mannen en minderjarigen elkaar ontmoeten. Er gebeurt niets, alsof de tijd is stopgezet, staan we daar eindeloos te staan.
Dan geeft een van de agenten blijkbaar antwoord, want even later vertaalt de tolk zijn verhaal. Dat we zijn aangehouden is vanwege de auto. In deze wijk komt niemand per auto, laat staan per taxi. Tenzij je een moord wil plegen. Dan huur je een taxi en schiet je van daaruit je wapens leeg.
‘s Morgens, terwijl de oceaan zachtjes tegen het strand rolt en de toeristen zich klaarmaken voor een dag aan zee, lees ik dat die nacht in Fortaleza een taxichauffeur in zijn auto is vermoord.
Tekst: Anneke de Bundel – Beeld: Nicole Franken
Dit verhaal kwam tot stand op uitnodiging van Free a Girl, een noodhulporganisatie die zich inzet om jonge meisjes uit de gedwongen prostitutie te bevrijden en daders veroordeeld te krijgen.
Meer Brazilië? Lees ook:
Meer lezen over Brazilië?
- João Ubaldo Ribeiro: Brazilie, Brazilië
- August Willemsen: Braziliaanse brieven
Jeetje, spannend en heftig!
Was het ook, in alle opzichten.
Indrukwekkend, ben er stil van
Dank je wel, wij vonden het ook indrukwekkend,
Indrukwekkend en verdrietig
Eens, vinden wij ook.
Jeetje ladies, wat een avontuur. Krijg er de rillingen van. Blij dat jullie heelhuids thuis zijn gekomen.
Jeetje wat een avonturen. Inderdaad indrukwekkend.
Groetjes,
Julia Koning
Ja dat was het inderdaad Julia, een indrukwekkend avontuur.
Mooi en triest verhaal. Het land heeft zo veel meer te bieden dan deze viezigheid.
Helemaal mee eens.