Hilversum – Bikram-yoga, vuurlopen of een gesprek met de twittercoach? In de ‘maakbaarheid van ons welzijn’ onderzoek ik wat mensen ondernemen om geluk te vinden en stel daarbij de vraag: hoe maakbaar is ons geluk?
Vuurlopen
Mijn enige beeld van lopen over vuur bestond uit Indiase mannen die in witte gewaden over hete kolen liepen. Maar dat was in een film. Het was nooit bij me opgekomen dat er mensen zijn die op zaterdagavond, als anderen voor de televisie hangen, over een brandend pad lopen.
En nu zat ik in de auto en dacht met een licht gevoel van paniek aan hete vlammen, terwijl de ruitenwissers grote hoeveelheden water van de voorruit zwiepten. Tegen zevenen rijd ik een onverhard bospad op. Als ik had gedacht op de geur van vuur af te kunnen gaan, kom ik bedrogen uit.
Vuurloopinstructeur
Het ruikt naar nat bos. Aan het eind van het pad markeren lampen de voormalige schuur van het landgoed waar de bijeenkomst wordt gehouden. “En jij bent de journalist”, zegt een vrouw met half lang grijs haar hartelijk. Ursula Aerts, vuurloopinstructeur en oprichtster van Definest die het evenement organiseert, wacht de gasten in de deuropening op.
Sommigen krijgen een aai of een knuffel. Degenen die, zoals ik, voor het eerst komen moeten het doen met een warme hand. Ik word doorverwezen naar een tafel waar ik een papier moet tekenen. Mocht ik brandblaren oplopen, kan ik daar niemand voor verantwoordelijk houden, zegt mijn handtekening.
Zenuwachtig
Een twintigtal stoelen staat in hoefijzervorm rond in doeken gehulde voorwerpen plus een vaas met rozen. Muziek speelt zachtjes op de achtergrond. Eén stoel staat apart en richt zich tot de kring. Daar zal Ursula straks plaatsnemen. Naast de stoel een flipover. Niets dat er op duidt dat er hier over vuur wordt gelopen.
Ik neem plaats naast een man in bergschoenen. We schudden elkaars hand. “Ik heb eens een lezing van Ursula bijgewoond”, verklaart de man zijn aanwezigheid. “En toen dacht ik: dít wil ik gaan doen!” Enthousiast verhaalt hij over zijn werk als docent bij een universiteit. Als hij even stilvalt zegt hij: “ik ben toch iets zenuwachtiger dan ik dacht.”
Rond half acht is de groep compleet. De samenstelling divers: een Afrikaanse vrouw met een kleurige tulband, een man met een glimmend kaal hoofd, een Indische puber, een blonde vrouw, een achtjarig meisje met rastavlechtjes, een Arubaanse man met een hoed, een vrouw met grijs haar, een Indische man in het wit, een man met een hip brilletje. Allemaal zijn ze naar deze plek in het bos gekomen met het uiteindelijke doel over vuur te lopen.
Geluk najagen
Ursula Aerts kwam zelf in 1997 in aanraking met vuurlopen tijdens een periode van haar leven waarin ze zich afvroeg: “wat maakt mij nou gelukkig?” Nog voor ze een stap op de gloeiende kooltje had gezet, wist ze: ik wil vuurloopinstructeur worden en groepen mensen inspireren hun eigen geluk na te jagen.
Een jaar later stond ze op een podium 400 mensen toe te spreken. Inmiddels deelt ze haar inzichten over het onbegrensde menselijk potentieel met scholieren, zakenmensen en iedereen die het gevoel heeft meer uit zich zelf te willen halen.
Symboliek van vuur
Vuur. Wie er de literatuur op na slaat, vindt een element vol tegenstrijdige symboliek. Vuur is warmte, vuur is symbool voor de nabijheid van god, vuur is romantiek, verbroedering. Maar vuur is ook pijn en verwoesting . Die ambivalentie wordt in onze taal eveneens tot uitdrukking gebracht.
Je kunt het vuur in jezelf doen ontbranden of het vuur overwinnen. En dát, leer ik die avond, is precies waar het bij vuurlopen om gaat. Vaststellen wat het vuur in je doet ontbranden en vervolgens de bezwaren tegengaan door het echte vuur, jezelf, te overwinnen.
Intentie
Allereerst moeten we een ‘intentie’ uitspreken. Om de beurt krijgen we de gelegenheid te zeggen waarvoor we over het vuur willen gaan. Voor sommigen is de intentie vastomlijnd. Zo wil de achtjarige niet meer gepest worden op school, wil de blonde vrouw een eigen bedrijf beginnen en de Arubaanse man een voedselbos in Spanje. Andere wensen zijn abstracter.
De man met de bergschoenen wil een passievol leven, de man met de hippe bril spreekt van onvoorwaardelijke liefde. Zelf moet ik even nadenken. Uiteindelijk spreek ik de intentie uit dat ik het komend jaar in Spanje het verhaal van de oudere vrouwen ga optekenen. Een plan dat al lang in mijn hoofd zit, maar ik steeds terzijde schuif.
Kennismaking met het vuur
Als iedereen zijn doel benoemd heeft, volgt de eerste kennismaking met het vuur. In een donker bos lopen we aarzelend en op de tast naar een open plek waar een enorme houtstapel ons opwacht. We gaan in een kring om het vuur staan en maken van kranten een fakkel waarmee we het hout doen ontvlammen.
Zachtjes zingen we een Afrikaans liedje. Als het vuur oplaait, gaat er een zakje cederhout rond. Eén voor één gooien we het geurige ceder in het vuur terwijl we onze wens uitspreken die door de groep krachtig wordt herhaald. Termen als vertrouwen, liefde en vrede verbreken de stille nacht.
Even wordt de groep opgeschrikt als het vuur plotseling een hels kabaal maakt en de stapel inzakt waarbij stukken hout tot meters ver van de brandhaard vallen. Alsof de wensen van de groep zich met de krachten van het vuur willen meten.
Als het vuur brandt, gaan we terug naar binnen. Nu we onze wensen hebben verwoord en uitgesproken, gaan we aan de slag met de volgende stap: het bereiken van je doel. Hoe zien we onszelf als we het over een eigen bedrijfje of een passievol leven hebben, wat hebben we nodig om dat te bereiken?
Grenzen verleggen
Ursula: “Als je weet wat je wil, hoe komt het dan dat je het nu niet hebt? Vaak denk je: Oh ik kan het niet, dat lukt nooit. Mensen hebben onbegrensd potentieel. Alleen, ze laten zich door tal van bezwaren tegenhouden. Het is vaak eng je doel te bereiken. Net als vuurlopen.
Vuurlopen is een ritueel om je grenzen te verleggen, je eigen kracht te leren kennen. Je bent tot veel meer in staat dan je ooit met je hoofd kunt bedenken. Je hoofd zegt dat je niet over vuur moet lopen omdat het pijn veroorzaakt. Toch hebben mensen door de eeuwen en culturen heen laten zien dat het wel kan. Als dit je lukt, is dat een overwinning.
Je doel bereiken
Het is doodstil als Ursula haar metafoor over vuurlopen deelt. Dan gaat de groep uiteen om hun doel al tekenend in kaart te brengen. “Wat heb ik nodig voor een eigen bedrijfje? Geld!” , zegt de vuurloopinstructeur. “Dus teken je jezelf met je bedrijf en geld en alles wat je verder nodig hebt om je doel te bereiken.”
Ik ga aan de slag met een doos kleurpotloden. Ik teken geld om mijn reis naar Spanje te bekostigen en mijn overnachting in het dorp te regelen. Ik teken een klok want ik heb tijd nodig om daar te zijn en de vrouwen te interviewen. Voor dat ik het weet staat mijn blad vol. Het achtjarige meisje is mij als partner toegewezen om mijn geïllustreerde intentie van commentaar te voorzien. Ze houdt het bij “mooi”.
Pijl breken
Op Fiji is een ritueel waarbij jongeren een pijl breken om op die manier afscheid te nemen van hun jeugd en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leven. Hier in het Hilversumse bos wordt op dezelfde wijze afscheid genomen van de bezwaren die je van je doel afhouden.
In een van de doeken op de grond blijken 75 cm lange pijlen te liggen. De eerder gemaakte tekening wordt met de achterkant van de pijl tegen een houten bord geplaatst terwijl de punt in het holletje van je keel rust. Door je op je doel te focussen, moet de pijl op enig moment breken. Ursula steekt me een pijl toe.
Knappen
Ik twijfel. Eerder brak de bergschoenenman zijn pijl met zoveel passie dat de stukken in het rond vlogen. Ik ben bang dat mij dat niet lukt. Voor mijn gevoel sta ik minuten lang met een pijl die pijnlijk tegen mijn hals drukt. Dan knapt er iets. Verbaasd hou ik even later de twee stukken in mijn hand. Het is me gelukt!
Vuurmaagd
En dan is het zover. Dan mogen wij vuurmaagden naar het vuur. Er hangt een bijna religieuze stilte in de groep als we voor de tweede keer door het bos naar de open plek lopen. Waar eerder een groot vuur loeide, smeult nu een berg kooltjes. De kooltjes worden uiteengeharkt zodat er een looppad ontstaat tussen twee heuvels kolen.
Niet rennen en niet eerst met je teen voelen is het devies. Ursula opent het vuur. Hand in hand en zachtjes zingend wordt er een kring om het vuur gevormd. Even wordt er getwijfeld en dan maken de eersten zich los uit de groep en lopen onder het uitspreken van hun wens over het vuur.
Het vuur knabbelt aan je voetzolen
Er klinkt gejoel als de nadere kant van het brandende vuurpad is bereikt. Anders dan verwacht is het niet heet maar meer alsof het vuur zachtjes knabbelt aan je voetzolen. “Als je eenmaal weet dat je goed uit het vuur komt”, zegt Ursula later, “dan pas je dat toe in je leven. Het ongelofelijke wordt waar. En als je over vuur kunt lopen, waarom zouden al die andere doelen niet behaald kunnen worden?”
“Het is het meest bevrijdende dat ik ooit heb gedaan”, zegt de vrouw met het grijze haar met tranen in haar ogen. De man met de bergschoenen heeft geen tijd voor een uitgebreide evaluatie. Zijn doel is een leven vol passie en hij voelt zich zo goed dat hij dat vanavond nog in praktijk gaat brengen.
Aan intentie herinneren
Zelf zit ik ’s avonds stil terug in de auto. Het was indrukwekkend, ook voor een nuchter iemand als ikzelf. Ik laat de beelden van de avond nog even voorbij komen. Voor de deelnemers was de avond een breuk met het verleden, het begin van het nieuwe. Voor mij lag dat anders. Toch zet ik de gebroken pijl in mijn werkkamer in het zicht. Om me aan mijn intentie te herinneren.
Deze reportage is gepubliceerd in Libelle Balance.
Tekst: Anneke de Bundel – Beeld: Nicole Franken
