In ‘de Superlezer’ komt iemand aan het woord die van reizen houdt, maar dat anders doet dan de doorsnee-lezer. Deze keer: Anneke de Bundel (50). Anneke reist al jaren naar vergeten landschappen, zoekend naar de ziel van de wereld.
Over Elfjes en kogelgaten
Het weer onderweg past in de sfeer van haar laatste reisboek Over Elfjes en Kogelgaten, dat ze maakte met fotografe Nicole Franken. Het is een winderige en grijze dag. Op de radio waarschuwen ze voor storm. Ook het landschap werkt mee.
Voorbij Arnhem verandert het weldadige loof van de Veluwe in armelijk akkerland met aan de horizon een rij bomen waar geen blad meer aan zit. Zodra ik aanbel, verandert alles. In een ex-bakkerij, die is omgetoverd tot een kleurrijke woning, staat een kleine dame in een mosgroen truitje.
Sneeuwwitje
Haar zwarte haar herinnert aan Sneeuwwitje, al heeft de Sneeuwwitje van Doesburg er wat paarse plukken in aangebracht. Mijn ogen dalen af naar de grond. Ik zie twee korte laarsjes zonder hak, ook groen, en denk heel even tegenover een elfje te staan. Het elfje vraagt of ik bang ben voor honden. Ze heeft er twee. Ik ben niet bang, dus we kunnen beginnen.
De ziel van de wereld vind je door op reis te gaan. En Anneke reist graag en veel. Overigens zonder daar bewust mee bezig te zijn. ‘Ken je dat?’, lacht ze: ‘Mensen die zeggen dat ze al in 52 landen zijn geweest? Interesseert me niets. Ik ben veel meer in een bepaalde streek van een land geïnteresseerd.
Een vrouw uit Ensamheten
Nog liever ga ik voor een verhaal. Zo ontdekte ik per toeval dat de politie op IJsland handboeien gebruikt met Hello Kitty-stickers erop. Ik droomde van die handboeien! Reden om naar IJsland te gaan om daar te proberen mezelf in de boeien te laten slaan.’
Er schiet Anneke nog een gek verhaal te binnen. ‘In Zweden is een dorp dat Eenzaamheid heet, maar dan op zijn Zweeds natuurlijk. Er wonen zestien mensen, waaronder – en dat vind ik geweldig – de wereldkampioen armpje drukken. Dat intrigeert me. Hoe heeft die wereldkampioen, een vrouw nota bene, geoefend als ze uit een dorp komt met maar zestien mensen?’
Verhalen van vrouwen
Het staat hoog op haar lijstje, een ontmoeting met die vrouw uit Eenzaamheid. Anneke is sowieso meer geïnteresseerd in verhalen van vrouwen dan in die van mannen. ‘Via vrouwen kom je meer over het dagelijks leven te weten, mannen willen nog wel eens opscheppen’, aldus de schrijfster die mij zelden aankijkt als ze praat. Het verhaal dat ze wil vertellen, vormt zich in haar hoofd, elkaar aankijken leidt alleen maar af
Anneke neemt me mee naar Koerdistan, waar ze op uitnodiging was van het ministerie van Toerisme. Volgens het programma moest ze handjes schudden met gezagsdragers, de hele dag. Daar had ze geen trek in.
Urenlang in kleermakerszit
Dus ging ze zelf op onderzoek uit en zo kwam ze uiteindelijk bij mensen thuis terecht. Altijd goed, slapen bij locals. Dan krijg je het ware leven te zien. Anneke vierde er Koerdisch Nieuwjaar, dat is op 21 maart en tevens het begin van de lente. Na afloop keek ze met een familie naar de herhalingen op tv.
Op de grond, in kleermakerszit. De tv stond daar waar Mekka was. Ik citeer: ‘Als het stil zou zijn, zouden we het klateren van het bergbeekje horen.
Iraaks Koerdistan
Maar het is niet stil. De televisie herhaalt non-stop fragmenten van mensen die in Iraaks Koerdistan het nieuwe jaar in dansen. De armen rond elkaars schouders, de benen een voor een naar voren geschopt. Ik wil ook wel even schoppen. Mijn been slaapt van het urenlang op de grond zitten in kleermakerszit.
Gewoon even strekken zou al helpen. Maar voetzolen laten zien, is onbeleefd. Runak, de moeder van het gezin, is net in gebed gegaan voor de televisie. Haar brede billen wijzen naar ons. Haar hoofd is verdwenen onder een witte hoofddoek. Vader Assaad staart naar het achterwerk van zijn vrouw terwijl hij op twee mobieltjes tegelijkertijd een gesprek gaande houdt.’
Later wordt Anneke door dezelfde Assaad de vraag gesteld hoeveel haar man voor haar bruidsschat heeft betaald.Als ze daarop zegt dat hij ‘niets’ betaald heeft, is er verwarring. Dan zegt ze: ‘Ik was gratis omdat ik zo dik ben.’ Iedereen rolde over de grond van het lachen.
Anneke de Bundel werd geboren in Vlaanderen, verdiende haar eerste loon als reisleider in destijds communistisch Joegoslavië, leerde Spaans in het decennium na Franco en ontmoette de liefde van haar leven in het New York van de Twin Towers.
Journalistieke carrière
Behalve journalist is ze docent en moeder van een aantal pleegkinderen, waarvan er recentelijk twee bijgekomen zijn. ‘Weer even wennen: op tijd op het schoolplein staan.’ Bij het Rotterdams Dagblad en De Gelderlander begint ze haar journalistieke carrière. Maar, zegt ze zelf: ‘Ik ben niet zo’n nieuwsjager’. Een te rijke fantasie, zo vermoed ik.
Op de lagere school wilde ze een werkstuk schrijven over Albanië (‘Ja, hoe kwam ik erop!’). Lukte niet, omdat er in het pré-Google tijdperk niets over Albanië te vinden was. Ze week uit naar Ethiopië. Zelfde laken een pak.
Verhalen uit Absurdistan
Toch is ze blijven zoeken. Haar leven lang. Naar bijzondere verhalen, Verhalen uit Absurdistan, schrijft ze op haar blog. ‘Je wekt de indruk een voorkeur te hebben voor bizarre bestemmingen’, opper ik. Ter informatie: Anneke plukte olijven op de Westelijke Jordaan-oever en belandde als vegetariër op een jagersfeest in Bosnië.
Haar antwoord: ‘Nee’. Nuance: Anneke heeft geen voorkeur voor absurde landen, maar voor absurde situaties. ‘Tiengemeten, ken je dat?’, vraagt ze. Ik schud mijn hoofd. ‘Ik eerst ook niet. Het is een eiland onder Rotterdam. Piepklein.
Ex-rattenvanger
Je kunt ernaartoe met een pontje. Ik heb dat ooit gedaan en werd rondgeleid door een klein mannetje dat door een botstoornis slechts 1 meter 35 lang was. Een ex-rattenvanger die me kwam oppikken in een golfkarretje. Veel absurder kan toch niet?’
Ook haar onhandigheid brengt haar regelmatig in situaties die je ‘absurd’ zou kunnen noemen. Ze valt overal vanaf of doet iets anders dat onhandig is, maar wel weer een mooi verhaal oplevert. Komt fotograaf Nicole overal zonder kleerscheuren vanaf, Anneke blijft hangen aan prikkeldraad of zakt tot haar middel in de sneeuw.
Onhandigheid
Die onhandigheid begon al vroeg. ‘Toen mijn broertje moest afzwemmen op de lagere school, viel ik met kleren en al in het zwembad.’
Wat Anneke fascineert op haar vele reizen is de relatie die mensen hebben met hun omgeving. Hamvraag luidt dan ook overal: Zou ik hier willen wonen? Op een van God en iedereen verlaten eiland bij Ierland?
Zou ik hier willen wonen?
Tussen de bernbommen in Bosnië? Meestal is het antwoord ‘nee’, maar wat haar mondhoeken keer op keer doet krullen is de gastvrijheid van de mensen daar. Een gemeenschap die zo hecht is dat ze gelijk wordt opgenomen, als een verloren gewaand familielid.
Vooral in islamitische landen is de gastvrijheid groot. Zo bezocht ze in Irak een vluchtelingenkamp voor Syrische Koerden. Ze kreeg koffie uit goudgerande kopjes. Toch het laatste wat je meeneemt op je vlucht, maar het idee achter de kopjes was dat je gasten altijd met eerbied moet behandelen. Zelfs als je niets hebt.
De Schotse hooglanden
Het verbaast Anneke telkens weer. Overal zijn de mensen zo aardig! Zelfs in oorlogsgebieden. Ze bakken hun brood, gaan naar hun werk en ondertussen regent het kogels. Of ze geloven in elfjes, zoals Charlie, de botenbouwer uit Schotland, bij wie ze te gast was.
De Schotse Hooglanden, denk ik. Dat is een uurtje vliegen! Het lukt bij nader inzien dus gemakkelijk: de ziel van de wereld vinden in een week. Maar dan moet je wel Anneke de Bundel heten.
Tekst: Nicolline van der Spek – Beelden: Nicole Franken
