Schotten dragen geen onderbroek, eten non-stop bevroren marsen en liggen naakt in een een zeldzaam reepje zon. Toch? De twijfel slaat toe tijdens het hardlopen. Terwijl ik een cirkel rond het gehucht Garvald loop, een gemeenschap ondergebracht in stenen cottages met bloemige Laura Ashley banken en verantwoorde literatuur in de kast, passeren de mythes de revue. Tijd om ze tegen het licht te houden.
Schotse mythen
Ik hol langs muurtjes overwoekerd door frambozen en knalblauwe korenbloemen. Langs traag kauwende koeien en schapen die massaal op de vlucht slaan als ik naderbij kom. De Lammermuir Hills absorberen mijn voetstappen.
Diezelfde heuvels waar Sir Walter Scott’s zijn historische roman ‘Bride of Lammermoor’ situeerde. Een Romeo en Julia-achtig verhaal dat druipt van de kwaadaardige moeders, wreed verstoorde liefdes en in schril contrast staat met de liefelijke omgeving.
Schotten zijn aardig
Terwijl mijn voeten in cadans het wegdek raken, worden ze vergezeld door een zinnetje in mijn hoofd. ‘Schotten zijn aardig’, ‘Schotten zijn aardig.’ Het duurt even voordat de tekst mijn brein bereikt. Waarom denk ik dat? Vind ik ze aardig omdat ze ons de avond er voor de pubquiz hebben laten winnen?
Een verdienste die ons nauwelijks kan worden aangerekend. Ik dacht namelijk echt dat Thatcher de langstzittende premier was! Het was dankzij de McGregors, die ons gevraagd hadden hun team te versterken, dat we wonnen. Twee flessen wijn en de eer om volgende maand de organisatie van de pubquiz op ons te nemen. Hoe aardig was dat?
Schotse stereotypen
Volgens de Schotse mythen zijn Schotten helemaal niet aardig. Integendeel ze zijn: ‘mean, drunk and dour’. Oftewel: gierig, dronken en stug. Een rel over een Engelse politicus die deze stereotypen onlangs nog bezigde, leidde op twitter tot de jolige opmerking dat er niets van waar is. “Schotten zijn niet mean en dour, maar gewoon altijd dronken.”
Gierig is natuurlijk een te verwaarlozen eigenschap voor een Nederlander, met drank hebben wij dames ook geen enkele moeite, dus blijft alleen dour over. En daar hebben we in de weken dat we door Schotland reisden, niets van gemerkt.
Vooroordelen
Integendeel, we werden om de haverklap aangesproken door Schotten die vragen waar we vandaan komen, wat we van het land vinden, wat voor werk we doen, waar we logeren. En dat alles met de gretigheid en nieuwsgierigheid die we alleen eerder in Oeganda tegenkwamen.
En terwijl ik door ren, denk ik na over Schotland en onze eigen bevindingen en besluit de Schotse mythen tegen het licht te houden.
1. Alle schotten zijn stug
Schotse mythen, nummer één: Nee dus, Schotten zijn erg aardig en voorkomend. Met uitzondering wellicht van de buschauffeurs in Edinburgh. Volgens een vriendin die daar woont, is het zelfs zo dat als een buschauffeur aardig, is de passagiers dagen van slag zijn.
Maar eerlijk gezegd was zelfs onze stugge buschauffeur niet te beroerd om op het juiste moment de bus langs de kant van de weg te zetten, en ons er op te wijzen dat dit onze bestemming was. Overigens is het zo dat ook alle Nederlanders aardig zijn. Dat beweerde althans de voormalige dominee van Gifford, die we in een cafeetje tegenkwamen.
“Jullie zijn Nederlanders?”, vroeg de hoogbejaarde man nadat hij enkele minuten daarvoor had opgebiecht dat hij ‘very confused’ in het leven stond.’ “Jullie hebben mijn dag goed gemaakt. Nederlanders zijn de aardigste mensen die er zijn.” Over confused gesproken.
2. Het Schotse weer is vreselijk
“If you don’t like the weather in Scotland, wait 5 minutes”, zei een taxichauffeur tijdens een reportage ooit. Ze wilde daarmee aangeven dat niets zo veranderlijk is als het weer in Schotland. En hoewel vijf minuten wat overdreven is, kan een regenachtige dag zonovergoten eindigen of andersom.
In Edinburgh begon de dag steevast met stralende zon. Klokslag 14.00 uur kwam het met bakken uit de hemel. Staat tegenover dat iedereen zich bij de geringste zonnestraal direct met picknickmand in het park neervlijt of op het strand stort. Een fenomeen alleen overtroffen door IJslanders die bij 12 graden in korte broeken en op teenslippers lopen.
Neem je regenjas mee!
Een Engelsman die vanuit de bus met verbazing twee studenten op een uiterst dun richeltje in het zonnetje hoog boven de straat zag ontbijten, merkte vervolgens op: ”Tja, ik neem aan dat je in Schotland nu eenmaal je best moet doen om van de zon te genieten dat ene uurtje dat ie schijnt.”
De moraal van dit verhaal: neem altijd je regenjas mee ook al is het nog zo veelbelovend boven je hoofd. Overigens gaat de zomer van 2015 in Schotland de boeken in als de slechtste zomer sinds 20 jaar.
3. Schotse midges verpesten je vakantie
Schotse mythen nummero 3. Want bij slecht weer kom je ook meteen uit op midges. Die irritante kleine bijtgrage vrouwenbeestjes (de mannetjes zijn vegetariër) die iedereen tussen juni en oktober het bloed uit de aderen zuigen. Met een dieptepunt rond juli-augustus. De schrik van de Schotse Hooglanden.
Tsja, dat is wat we lezen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we ze in al onze reizen door Schotland zelden zijn tegengekomen. Hoe nat en hoe drassig het ook was. Midges houden overigens niet van zon en wind.
We verdenken de Schotten ervan dat midges een fabeltje zijn en onderdeel uitmaken van een Schots complot om mensen uit hun mooie landstreken te weren.
Op het station van Ranoch Moor, waar het hoogste treintje door de Schotse Hooglanden vertrekt, wordt overal gewaarschuwd; deuren dicht van toiletten, cafés, en treincoupés en laat de lichten uit!
Geen midge gezien. Wel manden vol Skin So Soft Body Oil van Avon. Het enige dat werkt. Een huidcrème die kennelijk zo smerig is dat zelfs de midges erdoor afgeschrikt worden.
4. Ieder Schot bespeelt een instrument
Hier kunnen we kort over zijn. Dit is incorrect. Iedere Schot bespeelt er minstens drie.
5. Ze dragen geen onderbroek onder hun kilt
Dit is niet een van de Schotse mythen. Dis correct. Hoewel we dit niet uit eerste hand hebben. Zowel Nomad als ik hebben ons herhaaldelijk dramatisch laten vallen als we een man in kilt tegenkwamen om aan diepgravende onderzoeksjournalistiek te doen.
Je komt mannen met kilts alleen met een doedelzak op toeristische plekken tegen of in de dorpen op zaterdagavond bijvoorbeeld bij feesten en bruiloften. Vanaf de grond omhoog kijkend, zagen we vrij weinig. “Maar”, constateerden we als we onze geschaafde knieën wreven, ‘dit was geen broodje aap verhaal’.
Willy warmer
Hoe we dat dan wel weten? Vanwege de Willy Warmer! In heel Schotland kun je haak- en breipatronen krijgen voor een willy warmer. En die heb je toch echt niet nodig als je een onderbroek draagt!
6. Schotten houden van honden
Correct. Als je niet van honden houdt, blijf vooral weg. Schotland (en Groot-Brittannië in zijn geheel) zijn zeer hondvriendelijk. Vrijwel alle hotels en veel restaurants staan honden toe. En de enkele keer dat het niet mag, putten ze zich in honderden excuses waarom ze je hond helaas niet kunnen ontvangen.
Honden reageren ook nauwelijks op elkaar. In een ieniemienie veerbootje van Port Appin naar Lismore gingen 6 mensen en 12 honden mee. Rustig lagen alle honden over en tegen elkaar. Alsof ze niet anders gewend zijn.
7. Schotten zijn milieubewust
Voor zover wij konden zien, zijn Schotten zich er bewust van dat ze in een prachtig deel van de wereld wonen. En doen ze ook hun best milieuvriendelijk te leven. Het merk Ecover komt in heel veel huishoudens en Bed&Breakfasts voor.
Zelfs ketens als Aldi & Lidl, toch niet bekend om hun milieuvriendelijke assortiment, bieden in Schotland veel biologisch en ecologische producten aan. De weilanden staan vol wilde bloemen omdat er niet bemest wordt.
John Muir van de Sierraclub
En Amerika’s beroemdste natuurbeschermer, John Muir, stichter van de Sierra Club, tegenwoordig een van de grootste natuurbeschermingsorganisaties van de Verenigde Staten, was een Schot.
Zijn activisme leidde tot de stichting van Yosemite National Park en Sequoia National Park. Hij verklaarde zijn liefde voor de natuur door zijn jeugd, die hij had door gebracht in de Schotse vissersplaats Dunbar.
8. Iedere Schot speelt golf
Op basis van het aantal golfvelden, kun je niet anders concluderen. Elk dorp, elk gehucht heeft een golfbaan. En hoewel Groot-Brittannië regelmatig als klassenmaatschappij wordt aangemerkt en golf als een sport voor de rijken, is golf in Schotland voor iedereen weggelegd.
Maar het is een Schotse mythen te denken dat het slechts voor de rijken is. Niks golfvaardigheidsbewijs. Gewoon de baan op, ’s avond een pint in de pub waar ongetwijfeld nog een golftournooi op tv te zien is. Een tip: huur nooit een auto tijdens een Schots golftoernooi, want de prijzen verdubbelen, ook voor degenen die nog nooit een golfclub hebben aangeraakt.
9. Iedere Schot eet haggis
Iedere vleesetende Schot dan toch. Het nationale gerecht, te krijgen in elke pub, is gemaakt van hart, long en lever van een schaap. Vermalen met dierlijk vet, havermout en kruiden. Van oorsprong samengebonden in een schapenmaag. En geserveerd met ‘neeps and tatties’ oftewel koolraap en aardappelpuree.
Traditioneel wordt Haggis geserveerd bij het Burns Supper, een op 25 januari gehouden diner ter viering van de verjaardag van de Schotse nationale dichter Robert Burns, die ooit een ode op de haggis schreef. De haggis wordt dan onder begeleiding van doedelzakmuziek opgediend.
Tijdens een Burns supper wordt er haggis gegeten, Schotse whisky gedronken en misschien een of twee gedichten gedeclameerd. Mocht je ooit worden uitgenodigd, doen we je hier alvast een haggisgedicht van Burns van de hand:
Ode aan de haggis
Rein en eerlijk is jouw vrolijke gezicht,
De beste worst te zijn is jouw familie’s plicht!
Jij hebt een ereplaats verdiend als zwaargewicht,
Maag, pens en darm:
Jij verdient een gedicht
Zo lang als mijn arm.
10. Schotten eten gefrituurde marsrepen
“Onzin”, zeggen de Schotten die beweren dat de beschuldiging van het eten van gefrituurde marsen van de Engelsen komt. Geen Schotse mythen maar Engelse beschuldigingen. En eerlijk is eerlijk we zijn geen Mars etende Schot tegengekomen. Wat we wel in de Schotse supermarkt aantroffen? Vloeibare marsdrankjes! Die volgens de jonge Nomadjes & Villagers verrukkelijk smaakten.
11. Ze hebben een toaster en opklapbare settee
Je staat er mee op en je gaat er mee naar bed! Het zou een vraag voor hints kunnen zijn. We hebben menig geroosterd broodje voor het ontbijt gehad en de kinderen moeten nog uitgedeukt worden, maar de toaster en de settee zijn 100 procent aanwezig in Schotland.
Tekst: Anneke de Bundel – Beeld: Nicole Franken
meer info. over Schotland aub,
Mario, niet gevreesd. Dat komt er zeker want er staat een trip naar een aantal Schotse eilanden gepland.