Dit gaat over mijn kleine verzet. Ik heb getwijfeld of ik het zo mag noemen. Het is immers niet groot, niet wereldschokkend, sterker nog, er ligt geen hond van wakker. En toch heb ik het gedaan. Eerlijk gezegd weet ik niet precies wat de trigger was. De aanloop ernaartoe verliep schokkerig.

Als bij het kijken naar een serie die iedere aflevering eindigt in een bizarre plotwending. ‘Jezus, wat nu weer?’Er was de verkiezing van het graaiende seksuele roofdier tot POTUS. Een man die de oorlog verklaart aan alles van waarde. Er waren de doodsbedreigingen aan het adres van een vrouwelijke bisschop na haar oproep tot medemenselijkheid. 

Vrijlaten

Er was het oppakken en in een cel gooien van kinderen met een bruine huid, er was het vrijlaten van gewelddadige mannen met een witte huid. Er was de nazigroet van ’s werelds rijkste ruziemaker. Er was het schouderophalen van AZ, de Amorele Zuckerberg, want djeez big deal dat vrouwen nu huishoudelijk object of bezit worden genoemd. Er was het stopzetten van de hulp aan de allerarmsten. Groenland, Canada, Panama en de golf van Mexico moesten worden ingelijfd in daad dan wel in naam. Gaza moest een Riviera worden. 

Er was… 

Er was..

Er was eenvoudigweg te veel. 

Onbehagen

Ik voelde onbehagen. Onbehagen om wat er gebeurde in de wereld, onbehagen om mijn eigen onvermogen er iets tegen te ondernemen. Het kroop tussen m’n schouders, hield me uit mijn slaap. Ik voelde me als een hond die zijn staart najaagt. 

In mijn hoofde dreinden de woorden van de Duitse predikant Martin Niemöller: 

Toen de nazi’s de communisten arresteerden heb ik gezwegen;
     ik was immers geen communist.
  Toen ze de sociaaldemocraten gevangenzetten heb ik gezwegen;
     ik was immers geen sociaaldemocraat.
  Toen ze de vakbondslieden kwamen halen heb ik gezwegen;
     ik was immers geen vakbondsman.
  Toen ze de Joden opsloten heb ik gezwegen;
     ik was immers geen Jood.
  Toen ze de katholieken arresteerden heb ik gezwegen;
     ik was immers geen katholiek.
  Toen ze mij kwamen halen
     …was er niemand meer die nog kon protesteren.

Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog. Goed en kwaad waren achteraf heel overzichtelijk. Maar waar loopt hier de scheidslijn? Deze oorlog is een oorlog waar de macht gedefinieerd wordt in termen van informatie. Wie heeft de sleutel? Wie bepaalt wat je hoort en wat je ziet, wat je voorgeschoteld krijgt? Wat de waarheid is en of dat er überhaupt nog toe doet.

Wat kon ik doen? Ik was al maanden verlamd. Verstard. Ik las alles wat los en vastzat over de gewetenloze miljardairs en hun bondgenoten. En ik had het gevoel steeds dieper te tuimelen in een gitzwart gat. Mijn instinct zei me te vluchten. Run baby run! Naar mijn geitenschuur op het Spaanse platteland. Maar toen de Europese patriotten zich afgelopen week verzamelden om hun bruine toekomst met die van Trump en Poetin te verbinden, bleek dat op slechts luttele uren rijden van mijn schuur te zijn. Exit closed.

Techmiljardairs

En toen was daar ineens die stem: ‘Wat doe je daar nog bij deze mensen?’. Deze mensen waren de techmiljardairs en de vraag was bedoeld om me te raken in mijn ‘soft spot.’ De stem behoorde toe aan Marleen Stikker, schrijver van het boek Het Internet is stuk en oprichter en directeur van Waag Futurelab . Ze werd geïnterviewd in een podcast van NRC. 

‘We zijn onze digitale soevereiniteit kwijtgeraakt’, betoogde Stikker, ‘omdat we alles uit handen hebben gegeven. Waarom zou je je soevereiniteit aan een man weggeven die een Hitlergroet brengt, dat moet je toch niet willen?’ ‘Internet moet niet in handen zijn van overheden of miljardairs maar gewoon in handen van burgers.’ Ons onderwijs, onze overheden alles zit helemaal vast in de netten van Google, Microsoft, Meta en X en is met elkaar verweven, begreep ik. 

Niemöller

Ik dacht aan Niemoller:

Toen Big Tech kwam, was er niemand meer die nog kon protesteren. 

Kolere, mijn vijand had een antidemocratische agenda en ik zat nog vrolijk kattenfoto’s te delen op hun platforms. Het was tijd om me uit de klauwen van de vijand te ontworstelen. Per slot van rekening, zo hield Stikker me voor: ‘waren er alternatieven.’

Facebook en Instagram

Maar verzet bleek nog best een ding. Want hoe nam ik afscheid van al die mensen die ik op Facebook en Instagram verzameld had, mijn alternatieve adresboek tijdens mijn jarenlange reizen en reportages? Hoe verlaat je Whatsapp als je werkgever, een onderwijsinstelling notabene, dat platform voor alles gebruikt? Ik besloot mezelf twee weken te geven en postte een verhaal dat ik ging stoppen, en waarom en waar ik eventueel te vinden was. De meeste mensen reageerden met; ‘Jammer, ik zou ook wel willen stoppen, maar dan raak ik al mijn contacten kwijt.’ 

Whatsapp ging heel makkelijk. Daar kwam Signal voor in de plaats dat ik al jaren had, maar zelden gebruikte. Facebook en Insta bleken lastiger. Ook omdat er geen alternatief voor Facebook was. Met weemoed dacht ik aan de Estse boerin die op mijn boekopening had gespeeld, de Schotse violist bij wie ik op de boot had gelogeerd.

Oekraïne

De Estse hotelmanager die op schietles ging de dag nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen. De filmmaker met wie ik in Oeganda een workshop had gegeven en die nu foto’s deelde van zijn boerderij in Colombia. Allemaal mensen die ik uit het oog zou verliezen. 

Ik dacht aan de klauwen en zette door. Ik worstelde met de aanmaak van nieuwe social media op Mastodon maar werd door nieuwe digitale vrienden op sleeptouw genomen. Ik verruilde mijn gmail voor Proton en stuitte vervolgens op nieuwe problemen. Ik realiseerde me hoe verstrikt ik was geraakt. 

Twee weken later klikte ik voor de laatste keer op delete. Die nacht sliep ik voor het eerst weer eens goed. Ik was begonnen me te verzetten. En dat voelde fijn.

Tekst: Anneke de Bundel – Beeld: Photo Alexander Dinaut for Unsplash

Meer verzet? Lees ook:

• De fietser
• De verkering uit het lab
• Ik wil graag dat je blijft